80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland
Met een eigentijds tentoonstellingsontwerp van de Vlaamse theatervormgever Roel van Berckelaer toont het Rijksmuseum hoe de Tachtigjarige Oorlog Nederland heeft veranderd en gevormd. Ook wordt duidelijk hoe het zuiden, nu België, door deze strijd een eigen karakter kreeg. 80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland is de eerste grote tentoonstelling die het gehele conflict belicht en ook het internationale perspectief ervan laat zien. Kwesties als godsdienstvrijheid, zelfbeschikkingsrecht, terreur en vervolging die ook vandaag de dag actueel zijn, duiken steeds op.
Bij de tentoonstelling verschijnt een videotour met onder andere Hans Goedkoop en Massih Hutak. De NTR wijdt in het najaar twee televisieseries aan de Tachtigjarige Oorlog. Samen met de NTR en Uitgeverij Atlas Contact geeft het Rijksmuseum de publicatie 80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland uit.
Nationale geheugen
Iedereen heeft weleens gehoord van de Tachtigjarige Oorlog (1568–1648), de opstand van de Nederlanden onder leiding van Willem van Oranje tegen de Spaanse koning Filips II. Begrippen als beeldenstorm, twaalfjarig bestand, Leidens Ontzet of de Slag bij Nieuwpoort zijn onderdeel van ons nationale geheugen. Maar wat had dit met elkaar te maken, wat is eigenlijk de betekenis van die oorlog en waarom is deze periode voor Nederland nog steeds belangrijk?
Essentiële thema’s
Begonnen als een opstand tegen het gevestigde gezag van koning en kerk, ontwikkelde het conflict zich tot een oorlog tussen twee staten, Nederland en Spanje, met een wereldwijd karakter. Wat ooit één land was, viel in twee delen uiteen, waarna beide gebieden, nu Nederland en België, uit elkaar groeiden. Het noorden, het huidige Nederland, werd mede dankzij de oorlog ongelooflijk welvarend én een wereldmacht. Deze ontwikkeling en de gevolgen voor zowel noord als zuid staan in de tentoonstelling centraal, waarbij verschillende perspectieven aandacht krijgen. Steeds wordt de vraag gesteld wat de betekenis van deze periode is voor de samenleving waarin wij nu leven. Nederland is immers uit deze oorlog voortgekomen. Bovendien ging het tijdens de opstand om essentiële thema’s als tolerantie, opstand, zelfbeschikking en vrijheid, thema’s die ook nu belangrijk zijn.
Objecten als ooggetuigen
In 80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland zijn tweehonderd kunstwerken en voorwerpen te zien die zelf een rol speelden in dit conflict en hier ‘ooggetuigen’ van waren. De bezoeker ziet in deze voorwepen slachtoffers van de beeldenstorm, propaganda, triomfalistische kunstwerken, uitingen van overwinning en verlies en ontroerende persoonlijke herinneringen. Te zien zijn schilderijen van onder anderen Bruegel, Rubens en Ter Borch, beelden van Willem van Oranje en Piet Hein, grote wandtapijten met slagen en belegeringen, wapens en natuurlijk belangrijke documenten als de Pacificatie van Gent en de Vrede van Munster van 1648, waarmee de oorlog eindelijk beëindigd werd.
Twee televisieseries
In de 7-delige televisieserie 80 Jaar Oorlog brengt de NTR vanaf 28 september de verhalen die overal in Nederland en daarbuiten te vinden zijn. Van Groningen tot Brussel en van Den Briel tot Groenlo, overziet Hans Goedkoop met deskundigen het slagveld. Vanaf 30 september zendt de NTR ook de historische comedy Welkom in de 80-jarige Oorlog uit, waar Willem van Oranje, Maurits, Filips II en Alva wekelijks aanschuiven in de hilarische talkshow van Dorine Goudsmit (Plien van Bennekom).
Publicatie
Het Rijksmuseum, NTR en Uitgeverij Atlas Contact publiceren gezamenlijk het rijk geïllustreerde boek 80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland. Het verhaal van de oorlog wordt hierin beschreven door Gijs van der Ham, senior conservator Geschiedenis van het Rijksmuseum, waarbij kunstwerken en voorwerpen uit de tentoonstelling de rode draad vormen. Zijn verhaal wordt afgewisseld met persoonlijke verhalen uit de NTR-serie met een link naar het heden en essays van onder andere Judith Polman en Peter Vandermeersch. Vanaf oktober 2018 in de Rijksmuseumshop en in de boekhandel.
Website 80jaaroorlog.nl
Op tal van plaatsen wordt dit jaar stilgestaan bij de Tachtigjarige Oorlog. Om alle activiteiten te bundelen is de website 80jaaroorlog.nl ontwikkeld door de NTR en het Rijksmuseum in samenwerking met het Dordrechts Museum, Nationaal Militair Museum en Prinsenhof. De website is een interactieve landkaart met historische locaties, actuele tentoonstellingen en evenementen. Zo kan iedereen op zoek naar ‘de Tachtigjarige Oorlog’ bij hem of haar in de buurt of juist ver weg.
Meer 80 Jaar Oorlog
Voor het voortgezet onderwijs en het MBO staan dit najaar twee rondleidingen en de voorstelling De vergeten zoon van Willem van Oranje van toneelgroep Tafel van Vijf op het programma. De programmering sluit aan bij het schoolcurriculum. Ook organiseert het Rijksmuseum met o.a. het Instituto Cervantes en Amerpodia debatten, films en lezingen waarbij de thematiek van toen gekoppeld wordt aan de actualiteit. Meer informatie t.z.t. op de tentoonstellingspagina.