AMSTERDAM- Stories van Santu Mofokeng is van 15 februari t/m 28 april 2019 te zien in Foam. Foam is dagelijks open van 10.00 -18.00 uur, do/vr van 10.00 – 21.00 uur.

Vijfentwintig jaar geleden vonden de eerste democratische verkiezingen in Zuid Afrika plaats, gevolgd door de benoeming van Nelson Mandela tot president. Deze historische gebeurtenis markeerde het einde van apartheid: een regime van geïnstitutionaliseerde rassensegregatie dat van 1948 tot 1991 werd gevoerd. Vanaf het begin van de jaren tachtig documenteerde de Zuid-Afrikaanse fotograaf Santu Mofokeng (1956, Zuid Afrika) het bestaan van arbeiders in de townships en pachtboeren op het platteland. Terwijl propaganda hoogtij vierde, gaven zijn foto’s een ongekend genuanceerd beeld van het leven tijdens apartheid en daarna. Foam presenteert een grootschalige overzichtstentoonstelling met veelal ongezien werk afkomstig uit het beeldarchief van de fotograaf. De tentoonstelling brengt elf beeldverhalen samen die soms een uur, een week of soms jaren beslaan uit het dagelijks leven, onder de invloed van een snel veranderend politiek klimaat in Zuid-Afrika.

Mofokeng groeide op in Soweto, een township aan de rafelranden van Johannesburg. Als een van de weinige zwarte fotografen wist hij verschillende Zuid-Afrikaanse gemeenschappen van dichtbij en van binnenuit in beeld te brengen. De tentoonstelling brengt een aantal belangrijke fotografische essays samen, waaronder Mofokengs eerste en meest gevierde beeldverhaal Train Church (1986): een verslag van de spontane religieuze rituelen die plaatsvonden in de forensentrein tussen Soweto en Johannesburg. Andere foto’s tonen het straatleven en de shebeens (illegale drinkgelegenheden) in de townships Soweto en Dukathole. Daarnaast bevat de tentoonstelling vroeg fotojournalistiek beeld van arbeidersprotesten en politieke rally’s die de opmaat vormden naar de afschaffing van apartheid en de uiteindelijke verkiezing van Nelson Mandela tot president in 1994. Honderden foto’s vormen samen een dynamisch portret van een complexe maatschappij in staat van verandering.

Het leven van Santu Mofokeng werd van jongs af aan gekenmerkt door ongelijkheid en diepe politieke verdeeldheid. De fotograaf groeide op in armoede en bracht zijn schooltijd door op de Morris Isaacson High School in het township Soweto, in 1976 een van de brandhaarden van de bloederig onderdrukte Soweto-opstand. Na vier jaar lang als assistent in de donkerekamer van verschillende kranten te hebben gewerkt werd hij ontslagen en sloot hij zich in 1985 aan bij foto-agentschap Afrapix, een collectief dat protestenbewegingen en ongelijkheid in Zuid-Afrika in beeld bracht. Zijn werk werd onder andere gepubliceerd in New Nation, een anti-apartheid dagblad dat in 1988 werd gecensureerd door de Zuid-Afrikaanse overheid.

Ondanks de politieke gekleurdheid van Afrapix en New Nation, zag Mofokeng zichzelf nooit als activist – zelfs niet als fotojournalist. De fotograaf was wars van zogenaamde ‘conflictfotografie’ (‘struggle photography’), waarbij makkelijk geld kon worden verdiend met spectaculaire voorpaginabeelden van burgerprotesten of politiegeweld. Bovendien liep Mofokeng bij gebrek aan toegang tot een auto en een donkere kamer regelmatig achter de feiten aan en maakte zijn diepe interesse in het leven van alledag dat hij soms weken op een plek bleef hangen. In 1988 begon Mofokeng daarom als onderzoeksfotograaf bij de Universeit van Witwatersrand. De daaropvolgende tien jaar leverde hij beeldmateriaal voor een onderzoek naar de gevolgen van gesegregeerd grondbezit. Zo portretteerde hij de familie en buren van de oude pachtboer Kas Maine in het rurale Bloemhof, resulterend in toonaangevende series Labour Tenancy, Concert at Sewefontein en Funeral – alle in Foam te zien. Voor het eerst had Mofokeng de rust en zekerheid om te werken zoals hem zinde: gedurende langere tijd en vrij van het keurslijf van propaganda en sensatiezucht.

Santu Mofokeng is altijd doordrongen geweest van zijn positie als beeldmaker in een diep verdeelde maatschappij. Het apartheidsregime gebruikte de fotografie als propagandamiddel en voerde censuur om de publieke beeldvorming te beïnvloeden, terwijl protestbewegingen het medium gebruikten om geweld, ongelijkheid en onderdrukking aan de kaak te stellen. Beelden van het Sharpeville Massacre en het gewonde kind Hector Pieterson tijdens de Soweto-opstand gingen de wereld over. De beelden van Mofokeng zijn een indirect antwoord op het (visuele) geweld en zwart-witdenken dat daaraan ten grondslag ligt. Zijn foto’s zijn veelal observerend, intuïtief, intiem en ambivalent. Daarmee doet het werk recht aan de complexiteit van de Zuid-Afrikaanse geschiedenis – en bevraagt tot op de dag van vandaag de macht van beeld.

De tentoonstelling ‘Stories’ vindt plaats in de aanloop naar de verschijning van 18 volumes van de nog nooit eerder gepubliceerde beeldverhalen van Mofokeng, die in delen zullen worden uitgegeven door Steidl Verlag in samenwerking met Joshua Chuang en Lunetta Bartz/MAKER.

Santu Mofokeng - Stories is gemaakt in samenwerking met Joshua Chuang, senior curator New York Public Library. Met dank aan de Santu Mofokeng Foundation. Foam dankt Lunetta Bartz/MAKER en Gerhard Steidl voor hun steun en betrokkenheid.


Opening

De tentoonstelling wordt op donderdag 14 februari 2019 geopend door Joshua Chuang. U bent welkom vanaf 17.30 uur. Voor een preview, afspraak en/of interviews met de curator kunt u contact opnemen met de Press Office.