AMSTERDAM - Het Stedelijk Museum Amsterdam geeft dit najaar ruim baan aan hedendaagse kunstenaars die in Nederland werken: in de grote groepstentoonstelling Freedom of Movement en in de solotentoonstelling van de jonge Amsterdamse kunstenaar Raquel van Haver. Beide tentoonstellingen openen op 24 november, en zijn daarmee ook de opening van Amsterdam Art Weekend.

Freedom of Movement
Freedom of Movement is de nieuwste editie van de Gemeentelijke Kunstaankopen, die zoals altijd verloopt via een open call aan in Nederland werkende kunstenaars. Uit de 399 inzendingen koos een jury 20 kunstenaars die deelnemen aan de tentoonstelling: Isabelle Andriessen, Yael Bartana, Verena Blok, Melanie Bonajo, Kate Cooper, Danielle Dean, Deniz Eroglu, Juan Arturo García González, Sara Sejin Chang (Sara van der Heide), JODI, Jort van der Laan, Basir Mahmood, Polina Medvedeva, Rory Pilgrim, Falke Pisano, Michele Rizzo, Rafael Rozendaal, Joy Mariama Smith, Jonas Staal en Remco Torenbosch. Gedurende de tentoonstelling maakt het Stedelijk bekend welke werken worden aangekocht voor de collectie.

Elke editie staat een medium centraal, dit jaar zijn dat de ‘time based media’: kunstwerken met een bepaalde tijdsduur, zoals film- en videowerk, internetkunst, geluidskunst, performance, dans, zelfs workshops. De tentoonstelling sluit daarbij nauw aan bij de hedendaagse praktijk van kunstenaars; zij werken vrij naar ideeën, en beperken zich niet tot een specifiek medium.

De titel ‘Freedom of Movement’ verwijst naar de mogelijkheid van burgers om visumvrij buiten hun geboorteland te kunnen reizen en het is sinds de opkomst van neonationalistische en populistische politieke bewegingen in het Westen een steeds pregnantere term. Hoeveel vrijheid hebben we, en hoeveel staan we elkaar toe? Poëtisch opgevat verwijst ‘Freedom of Movement’ ook naar het lichaam zelf: het vermogen om te bewegen, actie te ondernemen en iets te bewerkstelligen.

De werken in de tentoonstelling onderzoeken beweging als politieke factor en verhouden zich, op verschillende manieren, tot het idee van vrijheid van bewegen, en ook tot het thema ‘migratie’, dat het Stedelijk sinds 2017 agendeert. Het gebrek aan bewegingsvrijheid, de macht van (het juiste) paspoort, surveillance bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), de spanningen die een dubbele identiteit met zich meebrengt en de integriteit van het lichaam zijn thema’s die in de werken worden aangesneden.

Raquel van Haver – Spirits of the Soil
Het Stedelijk Museum toont dit najaar in zes zalen nieuw werk van de jonge Amsterdamse kunstenaar Raquel van Haver (1989, Bogotá, Colombia, woont en werkt in Amsterdam Zuidoost). Spirits of the Soil zal bestaan uit een serie monumentale schilderijen die Van Haver speciaal voor deze tentoonstelling maakt. Meestal werkt Van Haver in een piepklein atelier in de plint van een klassieke Bijlmerflat maar voor deze gelegenheid maakt zij ook gebruik van een grote ruimte in het atelier van Nationale Opera en Ballet in Zuidoost. Dit stelt haar in staat een aantal grootschalige werken te voor de tentoonstelling te produceren.

Van Haver maakt naar eigen zeggen ‘luide’ schilderkunst met empathie voor groepen in de marge van de samenleving. In de nieuwe serie verbeeldt zij op een expressieve en rauwe manier haar ervaringen in de Bijlmer en reflecteert zij op haar verblijf in de ‘barrios’ en ‘favelas’ van megasteden in o.a. de Caraïben en Latijns-Amerika, wijken die vaak zijn ontstaan als gevolg van de Afrikaanse diaspora. Ook werkt zij in steden in Afrika en Europa.

Van Haver is geïnteresseerd in de overeenkomsten tussen deze steden, en ook in de sociale dynamiek van buurten waar verschillende culturen en generaties samenwonen en ‘hosselen’. Het leven in deze wijken is chaotisch, onvoorspelbaar en niet ongevaarlijk. Onlangs verbleef Van Haver langere tijd in Lagos (Nigeria). Daar sloot zij vriendschappen met de slumbewoners, de communities en de gangs – de ‘spirits of the soil’. Na het vertrouwen gewonnen te hebben, maakte Van Haver schetsen en foto’s van het dagelijks leven in de slums: hoe daar rondgehangen, gesoebat, gegeten en gedronken wordt. In Amsterdam vormden de foto’s en tekeningen de basis voor een nieuwe reeks figuratieve composities.

Raquel van Haver won in 2017 ‘De Scheffer’, een aanmoedigingsprijs van het Dordrechts Museum voor jonge kunstenaars. In 2012, 2013 en 2016 was zij genomineerd voor de Koninklijke Prijs voor de Vrije Schilderkunst. Onlangs werd zij genomineerd voor de Wolvecampprijs, een tweejaarlijkse nationale prijs voor de schilderkunst. De winnaar wordt op 29 september 2018 bekend gemaakt.