Portret van Felix Auerbach door Edvard Munch nieuwste aanwinst in collectie Van Gogh Museum

Het Van Gogh Museum heeft zijn collectie verrijkt met een schilderij van Edvard Munch. Het betreft het portret Felix Auerbach, dat de Noorse schilder in 1906 maakte in opdracht van de Duitse natuurwetenschapper Auerbach. Het werk werd vanochtend, op de 74e sterfdag van Munch, voor het eerst aan het publiek getoond. Het schilderij is het enige portret van Munch in een Nederlandse collectie en het is tevens de eerste keer dat het schilderij in Nederland te zien is. Het monumentale schilderij, geschilderd in expressieve kleuren, is kenmerkend voor het oeuvre van Munch en past naadloos in de collectie van het Van Gogh Museum. Zowel het werk als de levens van Vincent van Gogh en Edvard Munch vertonen opvallende parallellen. “Dat wij onze collectie nu hebben kunnen verrijken met een prachtig schilderij van Munch, waarin zijn affiniteit met Van Gogh ook nog eens duidelijk zichtbaar is, is de vervulling van een langgekoesterde droom.” aldus Axel Rüger, directeur van het museum. Felix Auerbach is vanaf vandaag te zien in de vaste collectie van het museum op de derde verdieping, waar het in een speciaal daartoe ingerichte presentatie tussen andere portretten van Van Gogh en moderne kunstenaars als Kees van Dongen en Jan Sluijters hangt.

Edvard Munch (1863-1944) maakte het werk in opdracht van de geportretteerde: de Duitse natuurwetenschapper Felix Auerbach (1856-1933), destijds werkzaam als professor aan de universiteit van Jena. Auerbach maakte deel uit van de culturele elite en hij was, samen met zijn vrouw Anna, erg in kunst geïnteresseerd. Eind 1905 brachten zij samen een bezoek aan het archief van Nietzsche en zagen daar het portret dat Munch van de filosoof onder handen had. Ze waren diep onder de indruk en nodigden de schilder kort daarop uit in Jena. Voor het bedrag van 500 mark schilderde Munch in februari 1906 het portret van Auerbach.

Het portret is zeer karakteristiek voor het oeuvre van Munch en eveneens kenmerkend voor zijn werken uit deze periode. Het schilderij van Felix Auerbach wordt gezien als een van de beste portretten van Edvard Munch uit het eerste decennium van de twintigste eeuw. Auerbach is door Munch met veel bravoure en overtuiging neergezet als een assertieve man van de wereld die de beschouwer zelfverzekerd aankijkt.

Vincent van Gogh en Edvard Munch worden vaak in één adem genoemd, hoewel de kunstenaars elkaar waarschijnlijk nooit ontmoet hebben. Munch koesterde een grote bewondering voor Van Gogh, wiens werk hij rond 1890 leerde kennen. Net als Van Gogh streefde hij naar modernisering van de kunst. Beiden ontwikkelden een expressieve en kleurrijke beeldtaal om uiting te geven aan de universele emoties van het menselijk bestaan, waarbij Munch op onconventionele wijze met zijn materiaal en technieken experimenteerde. In 2015 was in het Van Gogh Museum de tentoonstelling Munch : Van Gogh te zien, waarin de parallellen tussen beide kunstenaars duidelijk naar voren kwamen.

De overeenkomsten tussen Munch en Van Gogh zijn met name in hun portretkunst heel sterk en overtuigend te zien. Zo is het expressieve kleurgebruik terug te zien in het portret van Felix Auerbach. Munch heeft ervoor gekozen de geportretteerde voor een ondefinieerbare oranjerode achtergrond af te beelden. Van Gogh koos dikwijls voor eenzelfde aanpak.

Gezien de vele artistieke en persoonlijke overeenkomsten tussen Van Gogh en Munch is dit portret van Felix Auerbach een fantastische aanvulling op de collectie van het Van Gogh Museum.

Het is de eerste keer dat dit portret, dat nog zijn originele lijst heeft, in Nederland te zien is. Het monumentale, expressieve en karakteristieke portret van Felix Auerbach is het enige portret van Munchs hand in Nederland.

Tot nu toe was het enige andere schilderij van Munch in een Nederlandse collectie een figuurstuk uit 1905 in Museum Boijmans van Beuningen. Daarnaast heeft het Van Gogh Museum het schilderijVruchtbaarheid (1899-1900) uit een particuliere collectie in langdurig bruikleen.

Felix Auerbach is vanaf vandaag te zien in een speciaal daartoe ingerichte presentatie op de derde verdieping van de vaste collectie van het museum. Het Van Gogh Museum toont in dit gedeelte van het museum de invloed van Vincent van Gogh op zijn tijdgenoten en de eerste generatie kunstenaars na hem. In de presentatie wordt het portret samengebracht met schilderijen die verwant zijn qua kleurgebruik, thema en compositie, zoals De zoeaaf (1888) van Van Gogh en monumentale portretten van andere kunstenaars die zich hebben laten inspireren door Van Gogh, zoals De blauwe japon (1911) van Kees van Dongen en Jan Sluijters’ Salomon Beffie (1912). Het portret Felix Auerbach zal permanent te zien zijn.