AMSTERDAM - Jubileumtentoonstelling 50 jaar International Film Festival Rotterdam en 75 jaar. Eye Filmmuseum presenteert nieuwe ruimtelijke werken van Jia Zhang-ke, Lucrecia Martel, Nanouk Leopold & Daan Emmen, Lemohang Jeremiah Mosese en Carlos Reygadas.

Vive le cinema! 30 januari – 9 mei 2021 in Eye Filmmuseum, IJpromenade 1, Amsterdam, eyefilm.nl/vivelecinema.

Voor een overzicht van alle tentoonstellingen in Eye in 2021/2022 klik hier.

Het International Film Festival Rotterdam vindt plaats van 1 – 7 februari 2021.

Vanaf de begindagen van de cinema was film altijd al veel meer dan een projectie op een doek. Toch is dat hoe film de geschiedenis is ingegaan. Maar vroege experimenten met panorama’s, toverlantaarns, live geluid en muziek en theatrale omlijstingen bewijzen dat film van het begin af aan ook een ruimtelijke beleving was. Film zou geen film zijn, een festival geen festival en een museum geen museum als niet dat hele verhaal werd verteld.

Voor de jubileumtentoonstelling Vive le cinéma! hebben Eye en het International Film Festival Rotterdam vijf belangrijke filmregisseurs uit vijf verschillende werelddelen benaderd, om daarmee recht te doen aan de kracht en diversiteit van de wereldcinema, die IFFR heeft geïntroduceerd. Deze filmmakers – Lucrecia Martel (Zuid-Amerika), Nanouk Leopold (Europa), Lemohang Jeremiah Mosese (Afrika), Carlos Reygadas (Noord-Amerika) en Jia Zhang-ke (Azië) – is gevraagd om speciaal voor de tentoonstelling een werk te maken dat gebruik maakt van de mogelijkheden van de driedimensionale ruimte in plaats van het tweedimensionale bioscoopdoek. Zij creëerden - soms voor het eerst - een cinematografische installatie waarin ze de grenzen van hun eigen werk, en de filmkunst in het algemeen opzoeken. Hiermee vieren Eye en IFFR hun bijzondere en onlosmakelijke band met elkaar, met de filmkunst en het filmpubliek in Nederland.

Exploding en Expanded Cinema
Vanaf het ontstaan van de cinema zijn er altijd experimenten geweest waarbij filmmakers buiten de gebaande paden van de ‘gewone’ narratieve speelfilm traden. Als filmmakers en kunstenaars onderzoeken ze de taal en de mogelijkheden van de film. Soms leidt dat tot vernieuwingen binnen de narratieve film, dan weer tot kruisbestuivingen met andere kunstdisciplines. Het wordt nu eens ‘experimentele cinema’ genoemd, en dan weer ‘expanded cinema’ of soms gewoon artistieke film.

Al vanaf de jaren vijftig organiseerde het toenmalige Filmmuseum onder de eerste directeur Jan de Vaal wekelijkse vertoningen in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Zo werd de cinema als zevende kunst opgenomen in het rijke palet van de moderne kunsten. Begin jaren zeventig werd Huub Bals gevraagd door de Rotterdamse Kunststichting om een jaarlijks festival te organiseren dat in 50 jaar uitgegroeid is tot een van de belangrijkste platforms voor de internationale cinema. Voor Bals was er geen twijfel over de nauwe band tussen film en kunst. Gevleugeld zijn zijn woorden: ‘Film is filmkunst is kunst’.

Het International Film Festival Rotterdam zoekt dat grensgebied sinds het midden van de jaren negentig steeds explicieter op. Toen nog onder de noemer ‘Exploding Cinema’. Vernieuwende filmmakers en kunstenaars uit werelden en werelddelen die cinematografisch lange tijd ‘terra incognita’ waren, vonden er een podium.

Sinds de opening van het nieuwe Eye Filmmuseum in Amsterdam-Noord bouwt het voort op die erfenis met tentoonstellingen die onderzoeken wat cinema meer kan zijn dan de ‘reguliere’ bioscoopfilm. Film als kunst, film als de zevende kunst. Tentoonstellingen die focussen op het grensgebied tussen film en beeldende kunst, waarbij zowel filmmakers als beeldend kunstenaars getoond worden. Zo maakte Eye tentoonstellingen met kunstenaars als Ryoji Ikeda, William Kentridge, Hito Steyerl, Anthony McCall, Fiona Tan, Jesper Just, Isaac Julien en Francis Alÿs, maar ook met filmkunstenaars als Apichatpong Weerasethakul, Wang Bing, Alex van Warmerdam en Chantal Akerman, en met filmregisseurs die nog niet eerder werk maakten voor de drie dimensionale ruimte zoals Béla Tarr. Daarnaast onderzoekt Eye steeds de vraag ‘hoe stel je film tentoon?’, goed zichtbaar ook in tentoonstellingen met het werk van bijvoorbeeld Andrej Tarkovski, Michelangelo Antonioni en Oskar Fischinger.

Opmerkelijk is dat in de loop van de afgelopen twee decennia het grensgebied tussen film en beeldende kunst steeds minder vast afgebakend is geworden. Niet alleen maken veel beeldend kunstenaars gebruik van het medium film, andersom zijn er ook steeds meer filmregisseurs die de mogelijkheden ontdekken van het gebruik van de driedimensionale ruimte in plaats van het tweedimensionale bioscoopdoek.

Makers en werken Vive le cinéma!
Op het moment van schrijven zijn de werken voor Vive le cinéma! nog volop in ontwikkeling, maar hier alvast een kijkje achter de schermen:

Jia Zhang-ke (Fenyang, China, 1970) vertegenwoordigt de stem van de Chinese onafhankelijke film. Zijn films als Platform (2000) en Still Life (2006) zoeken vaak de grenzen op tussen fictie en documentaire. In Ash Is Purest White (2018) combineert hij een blik op het moderne China met een genrewraakverhaal door de ogen van een vrouwelijke hoofdpersoon. Voor Vive le cinéma heeft hij een nieuw werk in gedachten dat de alomtegenwoordigheid van surveillancecamera’s als uitgangspunt heeft.

Lucrecia Martel (Salta, Argentinië, 1966) is als filmmaker bekend van onder meer haar debuutfilm La ciénaga (2001) en recentelijk het hallucinante Zama (2017). Tijd en ruimte zijn in haar werk elastisch en grenzeloos, en vaak is het sound design bepalend voor de uiteindelijke vorm van de film. Voor haar installatie onderzoekt zij momenteel de mogelijkheid om met warmtebeelden en reflecties te werken en stem te geven aan verdwenen en vergeten talen uit Noord-Argentinië die een lange geschiedenis van geweld en kolonisatie vertellen.

Nanouk Leopold (Rotterdam, 1968) & Daan Emmen (Rotterdam, 1968) maken sinds 2009 als beeldcollectief Leopold Emmen ruimtelijk werk. In dat jaar projecteerden ze voor het IFFR-programma ‘Size Matters’ het zes uur durende ‘Close-Up’ op de Hofpoort op het Hofplein. De carrière van Leopold (Boven is het stil, 2013; Cobain, 2018) is nauw verbonden met het IFFR. Haar debuutfilm Îles flottantes (2001) beleefde z’n wereldpremière in de Tiger Competitie, en ook veel van haar andere films waren er te zien. Voor Vive le cinéma! werken zij aan een architecturale constructie die door een bijzondere soundtrack (van geluidskunstenaar Donato Wharton) en verschillende vormen en kleuren van licht voltooid wordt.

Lemohang Jeremiah Mosese (Hlotse, Lesotho, 1980) is een van de meest opwindende visuele stemmen van dit moment. Zijn film This Is Not a Burial, It's a Resurrection was in 2020 op het IFFR te zien. In Eye wil hij onder de voorlopige titel ‘…of BODIES OF NEGROS I will Sculpture god, grim and benevelent OR At the feet of mercy’ een meerschermsprojectie installeren waarin hij een verhaal wil vertellen over de representatie van zwarte vrouwenlichamen.

Carlos Reygadas (Mexico Stad, 1971) begon na een rechtenstudie en een diplomatieke carrière films te maken. Japón (2002), Stellet licht (2008) en het hoogstpersoonlijke Nuestro tiempo (2019) zijn slechts enkele van de titels die op het IFFR en in de Nederlandse bioscopen werden vertoond. Ook hij leverde met de voetbal- annex natuurfilm ‘Serenghetti’ (2009) een bijdrage aan het ‘Size Matters’-programma van het IFFR. Zijn installatie is geïnspireerd op een gigantische filmspoel en confronteert de bezoeker met zijn eigen blik en die van de Ander.

De tentoonstelling gaat gepaard met een programma van films, discussies en andere activiteiten.