4.7 ℃
AMSTERDAM - Afgelopen vrijdag bepaalde de hoogste rechter in Roemenië dat de presidentsverkiezingen opnieuw moeten. Eerder verklaarde het Grondwettelijk Hof de uitslag geldig, wel moesten alle stemmen worden herteld. De tweede, historische uitspraak volgde nadat de huidige president Klaus Iohannis documenten van veiligheidsdiensten vrijgaf waaruit zou blijken dat Rusland zich met duizenden accounts en cyberattacks in de verkiezingen mengde.
Volgens de veiligheidsdiensten is de radicaal-rechtse, pro-Russische kandidaat Călin Georgescu, die oud fascistische leiders verheerlijkt, bevooroordeeld door mediaplatform TikTok. Inmiddels heeft Brussel het toezicht op dit platform verscherpt en opdracht gegeven alle gegevens aangaande de Roemeense verkiezingen te bewaren.
De in Amsterdam studerende Bianca maakt zich geen enkele illusie. ‘Ik weet zeker dat er een connectie is tussen de Russische cyberaanvallen en de legionaire verheerlijking van Georgescu. Als hij president wordt, is dat een sprong terug in de tijd. Zijn ideeën gaan hand in hand met die van de kerk. Die is oerconservatief in Roemenië en dat heeft negatieve invloed op de vrijheden van vrouwen.’ Ilenca* werkt in de Amsterdamse detailhandel. Ze vindt het een goede zaak dat zij en haar landgenoten opnieuw naar de stembus moeten. ‘Het mag niet zo zijn dat onze toekomst wordt beïnvloed of bepaald door algoritmes van een mediaplatform en het buitenland.’
De volgens Georgescu politieke helden van Roemenië dienden een fascistisch regime met een kwalijke rol in de Jodenvervolging. Van 1947 tot de val van het megalomane, tirannieke echtpaar Nicolae en Elena Ceaușescu in 1989 was Roemenië een communistische volksrepubliek. Hoewel het land altijd door het verleden - ook wel het nationaal trauma genoemd - is achtervolgd, was het afgelopen 35 jaar nooit zo onrustig in de Roemeense politiek als tijdens deze verkiezingen.
Roemeense politici reageren verdeeld op het besluit van de hoogste rechter. Premier Marcel Ciolacu, van wie werd gedacht dat hij de eerste ronde zou winnen, vindt het ‘de enige goede beslissing.’ Het is voor het eerst in het bestaan van zijn partij PSD dat deze geen presidentskandidaat levert. Volgens de pro-Europese Elena Lasconi, die het zondag in de tweede ronde tegen Georgescu zou opnemen, heeft het Grondwettelijk Hof ondemocratisch gehandeld. ‘De wil van het Roemeense volk moet worden gerespecteerd.’ Georgescu, die in de peilingen op 5 procent van de stemmen stond en er bijna 23 procent kreeg, noemt de uitspraak ‘een coupe’.
Andreea woont sinds 2014 in Amsterdam. Ze voelt dezelfde verwarring als veel andere Roemenen. ‘Is de ongeldingverklaring van de presidentsverkiezingen goed of slecht? Mag Georgescu zich weer kandidaat stellen of kunnen we hopen dat hij, door het bewijs dat tegen hem is gevonden, wordt gediskwalificeerd van deelname? De een vindt de uitspraak van het Grondwettelijk Hof juist, volgens de ander is het in strijd met de democratie.’ Zelf weet ze het (nog) niet. ‘Op dit moment vind ik het heel moeilijk iets te zeggen. Er zijn veel vragen en de antwoorden weten we nog niet.’
Olimpia* heeft ook twijfels. ‘Ik heb niet gestemd omdat mijn vertrouwen in de Roemeense politiek nihil is. Anders zou Georgescu een optie zijn geweest. Niet dat ik het met hem eens ben of achter Putin sta, maar sinds we op het westen zijn georiënteerd is geen regering erin geslaagd onze levensomstandigheden te verbeteren. We hebben nauwelijks perspectieven en de lonen zijn laag, zeker als je weinig opleiding hebt. Dat veel andere Roemeense vrouwen en ik in de Amsterdamse entertainmentindustrie werken, zegt denk ik alles. Door de punten die ik noem, is het begrijpelijk dat Georgescu het goed doet. Stel dat zijn beleid de welvaart wel verbetert? Toch vertrouw ik hem niet. Ik hoop dat andere partijen met een programma komen waardoor de situatie echt verbetert.’ Claudiu is het met Olimpia eens dat de Roemeense politiek het succes van Georgescu deels over zichzelf heeft afgeroepen. ‘De frustraties en woede van achtergestelde, kansarme en laagopgeleide bevolkingsgroepen zijn heel voorstelbaar. Corruptie en de geschiedenis herleefden de afgelopen jaren en jongere politici namen het gedrag van hun oudere collega’s over.’ In eerste instantie werd gesproken over nieuwe presidentiële verkiezingen op 15 en 29 december. Claudiu twijfelt of dat zinvol is. ‘Dat is midden in de vakantieperiode. Heel benieuwd wie dan komt opdagen en hoe representatief die uitslag zal zijn.’ Inmiddels zijn ook data in maart 2025 genoemd om de verkiezingen te houden. Officieel is nog niets bekend.
Op 1 december hield Roemenië parlementsverkiezingen. Ondanks de winst van rechts-radicale en nationalistische partijen, haalden de pro-Europese partijen een meerderheid. Zij gaan een coalitie vormen. In Nederland stemden tijdens de eerste ronde van de presidentsverkiezingen ruim 10.000 Roemenen Pro-Europees. Opmerkelijk genoeg kozen meer dan 9000 kiezers voor Georgescu, terwijl dit hun belang als inwoner van een ander EU-land niet lijkt te dienen.
* Om privacyredenen zijn sommige namen gefingeerd
