PURMEREND - Het Purmerends Museum verwierf recent de complete serie schoolplaten die de Purmerendse uitgeverij J. Muusses in 1894 maakte. Deze schoolplaten werden gebruikt als illustratie bij de verhalen die de schoolmeester in de klas vertelde. Nu is de hele serie voor het eerst in het museum te zien. Voor sommigen een nieuwe kennismaking, voor anderen pure nostalgie.


Jan Muusses opende in 1871 een boekhandel in Purmerend. In zijn winkel in de Breedstraat had hij onder andere een groot assortiment kinderboeken. Al snel begaf hij zich ook op het uitgeverspad. Uitgeverij J. Muusses bracht veel educatief materiaal uit, waaronder in 1894 deze serie van 21 schoolplaten onder de titel ‘Het zaakonderwijs in de eerste twee leerjaren’. De schoolplaten werden gemaakt door H. Douma en M.H. Lem en gedrukt bij Tresling & Co te Amsterdam.

In de 19e eeuw maakte het onderwijs een grote verandering door. Er werden leermethodes ontwikkeld waarbij lagereschoolkinderen door zien, horen, ruiken of voelen vertrouwd raakten met de wereld om hen heen. Om het de onderwijzer gemakkelijk te maken, werden er schoolplaten uitgegeven waarop alledaagse situaties, voorwerpen, ambachten en beroepen stonden afgebeeld. Naar aanleiding van een simpel voorwerp uit de directe omgeving van de kinderen, zoals een stoel of een kachel, stelde de onderwijzer een eindeloze reeks vragen die de leerlingen nauwkeurig moesten beantwoorden. Door goed te kijken - het aanschouwen - en te luisteren, leerden zij de verschillende kleuren, onderdelen, materialen en de functie van allerlei voorwerpen te onderscheiden en te benoemen. Naast het leren kijken was het aanschouwingsonderwijs tevens een voorbereiding op de zaakvakken in de hogere klassen zoals aardrijkskunde, kennis der natuur en geschiedenis.

De serie van Muusses heeft een duidelijke tweedeling. Op de nummers 1 t/m 10 zijn voorstellingen van eenvoudig schoolmeubilair te zien. De nummers 11 t/m 21 zijn illustraties uit het dagelijks leven in sprankelende kleuren. Plaat nummer 10 verbindt de beide reeksen. Hierop zijn in een klaslokaal duidelijk enkele van de andere schoolplaten te herkennen, zoals de ruiter te paard en de ezel met groentekar. Het is daarmee als het ware een meta-schoolplaat.