4.9 ℃
Voor de gelegenheid (en met een knipoog) dragen sommige gasten - deze keer alleen vrouwen - een traditionele Roemeense bloes. Sara is half Roemeens en waant zich even in het vaderland van haar moeder. Ze kijkt naar het uitgebreide buffet en de aanwezigen. ‘Ik ken deze sfeer van vroeger bij mijn familie in Boekarest, die zetten ook van alles op tafel. Roemenen leggen hun ziel in een feest.’ Ze is naar de ontmoetingsmiddag gekomen om haar zorgen over de politieke schommelingen in Roemenië te delen. Het land houdt vandaag parlementsverkiezingen en kiest deze maand in de tweede ronde een nieuwe president. De eerste ronde werd gewonnen door de pro-Russische en extreemrechtse Călin Georgescu, die oud fascistische leiders verheerlijkt. ‘Met hem aan de macht is het onvoorspelbaar wat er gebeurt. Ik hoop dat de Roemenen zich tijdens de tweede stemronde uitspreken voor Europa en democratie.’
Bianca studeert in Amsterdam en woont met haar Roemeense vrienden André, Daria, Denise, Julia, Maya en Teodora in een appartementencomplex. Ze heeft dezelfde zorgen als Sara. ‘De uiteindelijke macht blijft bij het parlement, maar als Georgescu president wordt, is dat een sprong terug in de tijd. Op dit moment ben ik blij ver van huis te zijn. Het maakt me ook verdrietig. Ik mis thuis, kan die banden niet zomaar doorsnijden.’ Ze houdt van de Amsterdamse levensstijl en gebruikt net als veel stadgenoten vaak de fiets. ‘Dat is hier veel veiliger dan in Boekarest.’ Ook heeft ze meer bewegingsruimte. ‘De kerk in Roemenië is oerconservatief en heeft een grote rol in de maatschappij. Dat is van invloed op de vrijheden van vrouwen.’ Daria, Denise, Maya en Julia sluiten zich aan bij haar woorden. In Amsterdam wonen vinden ze allemaal prettig. Hun ervaringen met Nederlanders wisselen. André volgt een opleiding sport en beweging en voelt zich hier thuis. Maya twijfelt soms aan de oprechtheid van Nederlanders. Ze houden er rekening mee dat dit door hun verschillende studierichtingen komt. ‘Een opleiding Business Management trekt een ander publiek dan Fashion and Design.’ Dan, werkzaam in de ict, vindt Nederlanders direct en houdt van hun balans tussen werk en vrije tijd.
Een campagne op Tik Tok speelde een grote rol bij het op het eerste gezicht onverwachte succes van Georgescu. Behalve met bovenmatige interesse meekijken, mengde Rusland zich mogelijk in de verkiezingen. De Roemeense justitie onderzoekt of in strijd met de wet is gehandeld. Bij het tellen van de stemmen ging een en ander mis, waardoor een rechter een hertelling gelastte. Dit kan leiden tot een nieuwe eerste verkiezingsronde.
Anders dan veel landgenoten was Julia niet verbaasd over de eerste verkiezingsuitslag. ‘Door gebrek aan kennis en onderwijs laten veel Roemenen zich makkelijk voorliegen, zeker als wordt ingespeeld op oude sentimenten en de waarden en normen van de kerk. De werkelijkheid is dat jongeren het land verlaten door gebrek aan toekomstperspectief, waardoor we onze talenten kwijtraken. De enige Roemeense studies die iets voorstellen en een goede baan opleveren zijn medische opleidingen.’ Met een machteloos gebaar vraagt ze zich af of ze ooit nog terugkeert naar Roemenië. ‘Echt, ik weet het niet. Veel dingen daar zijn zo achterhaald en ouderwets.’ Bianca glimlacht. ‘Andere kant is dat we met weinig middelen heel creatief zijn.’
Na de val van maarschalk en fascist Ion Antonescu tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Roemenië onder leiding van Gheorghe Gheorghiu-Dej in 1947 een communistische volksrepubliek. Na Dej’ overlijden in 1965 volgde dictator en megalomaan Nicolae Ceaușescu hem op. December 1989 kwam door een volksopstand - die aanvankelijk werd onderdrukt - een einde aan zijn schrikbewind en dat van echtgenote Elena. Het tirannieke echtpaar werd op eerste kerstdag geëxecuteerd. Roemenië is het enige Europese land waar het communistische regime met geweld overging naar een democratie en heeft nog steeds moeite het verleden definitief van zich af te schudden.
Claudiu, voor zijn komst naar Nederland was hij journalist, vindt dat de huidige Roemeense politiek het succes van Georgescu deels over zichzelf heeft afgeroepen. ‘De huidige president Klaus Iohannis ondernam tijdens zijn eerste termijn serieuze stappen om af te rekenen met het oude (communistische) systeem en de bestrijding van corruptie. Ook sprak hij met de pers. In zijn laatste termijn deed hij niets en gaf geen interviews. Zijn beleid miste de dialoog, met alle gevolgen voor de Roemeense politiek. Corruptie en de geschiedenis herleefden. Komt bij dat jongere politici het gedrag van hun oudere collega’s overnemen, waardoor de negatieve cirkel rond is. De frustraties en woede van kansarme, laagopgeleide bevolkingsgroepen die nog steeds amper van de val van het communisme profiteren zijn begrijpelijk. Helaas laten ze zich misleiden door iemand die overtreft wat al gaande is.’ Claudiu vermoedt dat Georgescu na de tweede ronde geen president wordt. ‘Roemenië heeft zich altijd weten te handhaven, uiteindelijk zal Elena Lasconi het wel worden.’
Stichting Rompro, een organisatie zonder politieke activiteiten voor Roemenen in Nederland staat open voor iedereen en deed mee aan de Canal Pride om een positief signaal af te geven. Er is zorg over de toekomst van de Roemeense LHBTIQ+ -gemeenschap. Ondanks dat Roemenië in 2007 toetrad tot de EU, staan hun rechten ook nu onder druk. Een situatie waar - weinig verrassend - de kerk een aandeel in heeft. Roemenië is het meest (conservatief) christelijke land van Europa.
Veel Roemeense generaties lijden nog steeds onder de gevolgen van het communisme. Door zich te focussen op het nationaal trauma, weet Georgescu juist onder hen kiezers te trekken. Voor Andreea, al tien jaar woonachting in Amsterdam, is het onvoorstelbaar dat veel Roemenen die in andere EU-lidstaten wonen ook op Georgescu stemden. ‘Ik ben teleurgesteld dat het in Nederland om meer dan 9000 mensen gaat. Ze beseffen niet dat ze door Georgescu hun vrijheden en rechten kunnen verliezen. Familie en vrienden van mij in Roemenië zijn zo geschokt dat ze kijken naar mogelijkheden om te emigreren voor het geval die man aan de macht komt.’ Een verklaring dat in het buitenland werkende Roemenen voor Georgescu kozen kan zijn dat ze daar ongeschoold werk doen en - spijtig genoeg - soms worden uitgebuit. Georgescu’s campagnes beloven uiteraard betere tijden.
De presidentskandidaat vertegenwoordigt geen politieke partij en is daardoor afhankelijk van derden. Andreea is desondanks sceptisch. ‘Zijn macht blijft groot. Elk besluit van het parlement moet hij afkondigen voordat het rechtskracht heeft. Als meerdere, rivaliserende partijen straks deelnemen aan de regering kunnen zij elkaar en de president tegenwerken en zal de sfeer grimmig zijn. Ondanks een president die pro-Putin, anti-EU en anti-NAVO is, zal de democratie niet van de ene op de andere dag verloren zijn. Toch kan Roemenië, slechts 35 jaar na de val van het communisme, wel die kant opgaan en opnieuw geïsoleerd raken van de rest van de wereld.’
Behalve een opgezette bewustwordingscampagne om de kiezer de ware aard van Georgescu te laten zien, is de hoop gevestigd op Elena Lasconi van de librale partij USR. Zij doet het goed bij in het buitenland wonende Roemenen. Op 8 december kan daarom de stem van in Amsterdam wonende Roemenen cruciaal zijn.
Zie ook:
