5.5 ℃
In het hart van Amsterdam-Oost, midden in de drukte van het dagelijks leven aan de Kruislaan, ligt begraafplaats De Nieuwe Ooster. Deze parkachtige begraafplaats van 33 hectare is meer dan een laatste rustplaats. Het is met meer dan 30.000 graven een levende herinnering aan generaties Amsterdammers die ons voorgingen.
Ontstaansgeschiedenis
In de 19e eeuw groeide in Amsterdam na de sluiting van sommige oude stadskerken de behoefte aan nieuwe graven. Er was te weinig ruimte om de overledenen ter aarde te brengen. De gemeente Amsterdam kocht daarom in 1888 een stuk terrein van 16 hectare in de toen nog zelfstandige buurgemeente Watergraafsmeer. Op dit stuk land moest een nieuwe begraafplaats komen, om de inmiddels te kleine Oosterbegraafplaats bij de Muiderpoort te vervangen.
Landschapsstijl
Landschapsarchitect Leonard Anthony Springer werd aan het werk gezet om een nieuwe rustplaats te ontwerpen. Springer stond bekend om zijn Engelse stijl van romantische landschappen zonder symmetrie en evenwicht. Ook water was een belangrijk onderdeel van zijn stijl. In zijn ontwerp combineerde Springer deze smaak met traditionele grafmonumenten, wat resulteerde in een parkachtige omgeving met paden en veel verschillende planten en bomen. Op 1 mei 1894 werd de begraafplaats officieel geopend.
Eerste crematorium
Door de jaren heen is De Nieuwe Ooster continu meegegroeid met de stad. Er kwamen uitbreidingen, zoals een rouwcentrum en zelfs een uitvaartmuseum, en de begraafplaats liep voorop in ontwikkelingen en uitvaartrituelen. Zo opende er in 1913 het eerste crematorium van Nederland. Dit was een belangrijke ontwikkeling in de uitvaartcultuur, aangezien cremeren toen nog weinig werd geaccepteerd.
Multicultureel
De Nieuwe Ooster is inmiddels uitgegroeid tot een ware afspiegeling van de Amsterdamse samenleving, met een enorme verscheidenheid aan monumenten zoals het Theo Thijssenmonument, het Buchenwaldmonument, het monument voor de SLM-ramp en het Amsterdam AMC-monument. De begraafplaats biedt een multiculturele kijk op de stad en zijn inwoners. Hier liggen mensen van verschillende achtergronden, geloven en culturen naast elkaar begraven, wat het tot een symbolische plek van verbinding en gelijkheid maakt.
Bekende Amsterdammers
Zo ligt Nobelprijswinnaar Johannes Diderik van der Waals (1837-1923) begraven op De Nieuwe Ooster. Ook oud-burgemeester Eberhard van der Laan (1955-2017), de Surinaamse dominee Rudy Polanen (1943-2008) en de eerste directeur van Artis, Gerardus Frederik Westerman (1807-1890) zijn te ruste gelegd op de begraafplaats. Op het graf van Westerman houdt een meer dan levensgrote uit brons vervaardigde hond de wacht, de belichaming van trouw en beschermer van het graf.
Rijksmonument
Het graf van Thérèse van Duyl-Schwartze, portretschilderes van onder meer oud-koninginnen Emma en Wilhelmina, is misschien wel het mooiste op De Nieuwe Ooster. De witmarmeren tombe waarin de portrettiste ligt werd gemaakt door haar zus, Georgine Schwartze. Die beeldde Thérèse eeuwig slapend af, zoals zij lag op haar sterfbed. Voor haar gezicht werd een dodenmasker gebruikt, de papavers op haar benen symbool voor de vluchtigheid van ons bestaan. Het is een van de 17 grafmonumenten op De Nieuwe Ooster die rijksmonument zijn.
Verzetshelden en oorlogsslachtoffers
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vonden veel verzetsstrijders en oorlogsslachtoffers hun laatste rustplaats op De Nieuwe Ooster. Zo is het Monument voor de Gevallen Nederlandse Militairen, dat de soldaten herdenkt die tijdens de inval van Duitsland in 1940 zijn gesneuveld, is een belangrijk onderdeel van de begraafplaats. Evenals de Amsterdamse Stille Tocht, een rituele wandeling door het gedenkpark elk jaar op 4 mei, waarbij wordt stilgestaan bij verschillende monumenten die herinneren aan de strijd, het verzet en de verliezen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Zij aan zij
En zo zijn er op De Nieuwe Ooster nog vele anderen begraven die met hun verhalen of na hun dood de stad kleur hebben gegeven. Verzetshelden, kunstenaars, en gewone Amsterdammers rusten hier zij aan zij, elk met hun eigen unieke levensverhaal, verweven met de geschiedenis van de stad.
Tuin voor Alle Zielen
Op zondag 3 november 2024 worden op De Nieuwe Ooster de overledenen van het afgelopen jaar met liefde en aandacht herdacht. Van 12.00 tot 17.00 uur zijn nabestaanden welkom om stil te staan bij het leven van hun dierbaren. Vrijwilligers en medewerkers begeleiden deze middag, waarin ruimte is voor herinnering en verbondenheid. Nabestaanden kunnen een bloembol planten voor hun geliefde. In de lente zal deze bloeien en een levende herinnering vormen in de Tuin voor Alle Zielen. U kunt voor het herdenkingsmoment ook terecht bij begraafplaats De Nieuwe Noorder.
Boek over De Nieuwe Ooster
Voor wie dieper wil duiken in de geschiedenis van de begraafplaats is er het boek Waarachtige Verhalen, geschreven door oud-directeur van De Nieuwe Ooster, Marie-Louise Meuris. In dit boek belicht zij niet alleen de 130 jaar oude geschiedenis van de begraafplaats, maar ook bijzondere gebeurtenissen en opvallende graven van bekende en onbekende Amsterdammers.
Terreinuitbreidingen, sloop en nieuwbouw, de komst van een crematorium, een uitvaartmuseum en een rouwcentrum, veranderde uitvaartrituelen, het komt allemaal voorbij en laat zien hoe deze begraafplaats een onmisbaar onderdeel van de samenleving is.
