AMSTERDAM - Op 3 april overleed Michael van der Vlis, hij werd 73 jaar. Hij was van 1978 tot 1990 onder andere wethouder ruimtelijke ordening van de gemeente Amsterdam. De alom gerespecteerde Duco Stadig was van 1994 tot 2006 zijn opvolger. Desgevraagd constateert hij nu dat Van der Vlis 'één van de groten' was. Stadig: 'Hij hoort in het rijtje Wibaut, De Miranda en Jan Schaefer. Maar dat blijkt achteraf.'

Michael van der Vlis werd geboren in Voorburg. Hij kwam naar Amsterdam en werkte als econometrist aan de Universiteit van Amsterdam. In 1970 werd hij buurtactivist in de Pijp en in 1974 gemeenteraadslid voor de PvdA. Van 1978 tot 1990 was hij wethouder. Samen met onder andere de legendarische Jan Schaefer (1940-1994) werkte hij aan de stadsvernieuwing. Van der Vlis zette zich ook sterk in voor de stadsdelen. 'Macht voor de wijken' was het motto.

Brezjnev

Toen de PvdA bij de verkiezingen in 1990 enorm verloor - de partij werd toen door critici 'Brezjnev aan de Amstel' genoemd - trad hij meteen af. De bewoners hadden blijkbaar genoeg van dit stadsbestuur, was zijn conclusie. Stadig: 'Dat was heel goed en democratisch van hem.' Daarna was Van der Vlis onder andere voorzitter van reizigersvereniging Rover.

Los Angeles

Van der Vlis hoorde tot het kamp van de 'kleinschaligen' die de stad per straat en buurt wilden opknappen. De 'grootschaligen' wilden complete buurten slopen, waaronder de Dapperbuurt en de Kinkerbuurt. In het 'hopeloze' centrum moesten kantoren komen. De Amsterdammers zouden in 'overloopgemeenten' gaan wonen, zoals Purmerend, Almere, Zaanstad en Hoofddorp. Daarvoor moesten snelwegen aangelegd worden. Amsterdam liep leeg, het aantal inwoners daalde razendsnel. Maar veel bewoners wilden eigenlijk het liefst in hun oude buurten blijven. Er kwam veel protest.

Stadig: 'Eerst zou je in tien minuten van Purmerend op de Dam staan. Maar toen de bevolking daar groeide stond je al snel eindeloos in de file. Als de plannen van de grootschaligen waren doorgegaan was Amsterdam een soort Los Angeles geworden. Een uitgestrekte agglomeratie verbonden door snelwegen."

Compacte stad

In plaats van een eindeloos uitdijende agglomeratie koos Amsterdam voor de 'compacte stad' waar de meeste afstanden makkelijk op de fiets af te leggen zijn. Ook voor de huidige kenniseconomie, waarvoor 'nabijheid' handig is, werkt dit model goed. Met de doortastende uitwerking van de betrekkelijk kleinschalige stad stond Michael van der Vlis - met anderen - aan de basis van de huidige bloei van Amsterdam. De keuze voor de compacte stad blijkt een historische wending in de stadsgeschiedenis te zijn.

IJburg

Stadig vertelt hoeveel terreinen Van der Vlis als wethouder ruimtelijke ordening aanwees voor woningbouw. In Nieuw-West bij de Cornelis Lelylaan, in de Bijlmer - de Venserpolder - en vooral in het oostelijk havengebied: Het KNSM- en Java eiland, de plannen voor het latere IJburg, de IJ oevers, in Buitenveldert en nog vele andere plekken. Daar vond later de nieuwbouw plaats.

Stadig kende Van der Vlis al sinds de jaren zeventig: 'We kenden elkaar goed, maar kwamen niet bij elkaar over de vloer. Tijdens zijn ziekbed heb ik hem wel twee keer bezocht. Michael was een non conformist, heel slim en zelfverzekerd.' Ook als wethouder droeg hij vaak sandalen met sokken, reed op een brommer en bezocht café De Zwart op het Spui. Stadig: 'Michael had geen grijs pak nodig om gezag uit te stralen.'

Met het overlijden van Michael van der Vlis verliest de stad een opvallende persoonlijkheid en een ex-wethouder die de ontwikkeling van de bijna 750 jarige stad belangrijk beïnvloedde. De gemeente Amsterdam herdenkt hem met warmte en respect.