AMSTERDAM - Op maandag 3 mei a.s. vinden de eerste zittingen plaats in de nieuwe rechtbank Amsterdam. Deze nieuwste rechtbank van Nederland ligt precies op het kruispunt van de stad en de Zuidas. Het gebouw is tien etages hoog en heeft een oppervlakte van 60.200 m2. Het telt vijftig zittingszalen en heeft ruimte voor 1.000 rechtbankmedewerkers en 200 medewerkers vanketenpartners.

De nieuwe rechtbank is een voorbeeld van publiek-private samenwerking. Het Rijksvastgoedbedrijf stelde samen met de rechtbank de eisen voor dit nieuwe gebouw op, consortium NACH (New Amsterdam Court House), een samenwerking tussen Macquarie Capital, ABT, DVP, KAAN Architecten, Heijmans en Facilicom, realiseerde vervolgens het gebouw.

Publieke ‘toegangspoort’
In het ontwerp is ruimte gemaakt voor een openbaar plein aan de voorkant. Het gebouw en het plein zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dit voorplein wordt straks, door de verbouwing van station Amsterdam Zuid, het middelpunt van het gebied. Het is de verbinding van de Zuidas met de stad. Mensen lopen over het plein, er spelen kinderen, bezoekers van de rechtbank zitten er op een bankje of werpen er een blik op de vijver. Deze centrale plek wordt gekenmerkt door een iconisch herkenningspunt; het vijf meter hoge beeld, ‘Love or Generosity’, gemaakt door kunstenares Nicole Eisenman. Deze symbolische poortwachter, goed zichtbaar vanaf de omliggende gebouwen, de A10en de route vanaf station Zuid, biedt door de vriendelijke uitstraling een moment van troost, ontspanning en rust.

Gebouw in dienst van het rechtspreken
Het Rijksvastgoedbedrijf, consortium NACH en de rechtbank beoogden een gebouw dat gezag uitstraalt en waar de rechtzoekenden centraal staan. Tegelijkertijd moet het gebouw toegankelijk zijn voor al haar bezoekers. Toegankelijkheid is terug te zien in voorzieningen als café Mokum op de eerste verdieping, een centrale ontmoetingsplaats, de vernieuwde bibliotheek van de advocatuur met 20.000 boeken en tijdschriften, de spreekkamers, extra zittingscapaciteit verdeeld over de 50 zittingszalen en het overgangsgebied op de 5e etage, waar houders van een daarvoor geautoriseerde Rijkspas kunnen werken.

Toegankelijkheid zit ook in de grote, hoge ramen die vanaf de straat zicht bieden op de foyers die om de zittingszalen heen lopen en waar het een komen en gaan is van procespartijen en hun cliënten, verslaggevers en bezoekers. Ook medewerkers van de rechtbank hebben uitvoerig meegedacht hoe het gebouw in dienst kan staan van hun dagelijkse werk, het rechtspreken. Zo formuleerden zij niet alleen eisen, maar dachten ze in een latere fase mee over de inrichting van de zittingszalen en de namen van de nieuwe zalen.

Flexibel en duurzaam
De rechtbank is zo ontworpen dat het gebouw makkelijk is aan te passen aan toekomstige ontwikkelingen. De indeling van zittingszalen is bijvoorbeeld eenvoudig te veranderen, zodat alle procespartijen in de zaal hun werk zorgvuldig kunnen doen. In het ontwerp is bewust gekozen voor natuursteen. Dat gaat veel langer mee, behoeft vrijwel geen onderhoud en is daardoor weinig milieubelastend. In de gebieden waar veel mensen lopen, zoals de publieke ruimte, is bovendien extra aandacht besteed aan de slijtvastheid van materialen. Het energiegebruik is zo’n 50% minder t.o.v. de oude rechtbank. Het gehele dak is voorzien van zonnepanelen en er wordt gebruik gemaakt van warmte- en koudeopslag. Ook is in het dagelijks faciliteren rekening gehouden met duurzame oplossingen. Een voorbeeld daarvan is het gebruik van een real-time datasysteem voor slim gebouwbeheer. Zo weten medewerkers waar vrije werkplekken beschikbaar zijn en schoonmakers waar ze aan het einde van de dag moeten schoonmaken. Ook wordt er door de slimme sensoren in kaart gebracht waar extra onderhoud nodig is. De komende dertig jaar is afgesproken dat het consortium verantwoordelijk is voor het onderhoud en de facilitaire dienstverlening van de nieuwe rechtbank. Daaronder valt o.a. het onderhoud van alle apparatuur, de horeca, en het beschikbaar stellen van vergaderfaciliteiten.